Vroeger, toen de heide op de Veluwe van tijd tot tijd door overbeweiding en plaggen her en der veranderde in stuifzand, kon je met geen mogelijkheid aan ze ontsnappen: Veluwse herders en hun schaapskuddes. Ze hadden een speciale functie: overdag graasden de schapen op de heide en in de nacht werden de schaapskuddes gestald in de potstal waar de schapenmest gemengd met heideplaggen werd ‘opgepot’. Met deze mest konden de akkers bemest worden. Schaapskuddes, heidevelden en potstallen waren tot het einde van de 19de eeuw van groot belang voor de landbouw tot het moment dat de kunstmest rond 1900 zijn intrede deed.
Sinds de grootschalige heidebebossingen in de eerste helft van de 20ste eeuw is het tijdperk van eindeloze Veluwse heidevelden voorbij en bestaat het Veluwse land voor het overgrote deel uit bos. Slechts op een paar plekken komen herders, hun honden en hun schapen nog van pas. Eén daarvan is de Renderklippen, een groot glooiend heidegebied direct ten zuiden van landgoed De Dellen. De schaapskudde die daar graast is die van Lammert Niesing. Samen met mijn oudste zoon spraken we met hem af bij de schaapskooi naast het Erf van Daendels en liepen vandaar naar de heideveldjes in het Rakhorstveld. De drone die Lodewijk jr. mee had genomen maakte deze prachtige plaatjes, hoog vanuit de lucht.